Als ondernemer wordt u waarschijnlijk hard getroffen door de Corona crisis. U heeft lopende contracten met verplichtingen die u moet nakomen terwijl uw inkomsten wellicht zijn gedaald. Of u heeft een contractspartij die uw factuur niet meer kan betalen vanwege dalende omzet. De vraag is dan wat er mogelijk is met het contract, met uw verplichtingen en uw rechten. In dit blog zal ik ingaan op de gevolgen van het Coronavirus op contracten.
Overmacht
De hoofdregel is dat een tekortkoming de schuldenaar niet kan worden toegerekend, indien de tekortkoming niet zijn schuld is en ook niet op grond van de wet, een rechtshandeling of verkeersopvatting voor zijn rekening komt. Dit betekent dus dat als een contractspartij haar contractuele verplichtingen niet nakomt vanwege een maatregel gericht tegen het Coronavirus, deze partij zich kan beroepen op overmacht. Een voorbeeld is de ondernemer die voor zijn personeel een etentje heeft geboekt bij een restaurant op – laten we zeggen – 5 april 2020. Alle horecazaken moesten vanwege het Coronavirus medio maart 2020 op last van het kabinet direct dicht. Het etentje op 5 april 2020 kan daardoor niet doorgaan. Maar dit is voor het restaurant een overmachtssituatie. Het is niet de schuld van het restaurant dat het etentje niet door kan gaan. En het niet doorgaan komt ook niet op grond van een andere omstandigheid voor rekening van het restaurant.
Schadevergoeding
Iedere tekortkoming in de nakoming van een verbintenis, verplicht de schuldenaar de schade die de schuldeiser daardoor lijdt te vergoeden. Tenzij de tekortkoming de schuldenaar niet kan worden toegerekend. Ik neem nog even het voorbeeld van het restaurant. Het is wel duidelijk dat het restaurant tekortschiet: er was een etentje gepland op 5 april 2020 maar dat kan niet doorgaan omdat het restaurant op last van het kabinet dicht moet. Als de ondernemer door het niet doorgaan van het etentje schade lijdt, kan de ondernemer dan zijn schade verhalen op het restaurant? Nee. Het restaurant kan namelijk zeggen dat het er niets aan kan doen dat het etentje niet door kan gaan: het restaurant moest op last van het kabinet dicht. Het niet doorgaan van het etentje kan het restaurant niet worden toegerekend. Het restaurant is dus niet aansprakelijk voor de schade van de ondernemer.
Ontbinding
Als een partij haar contractuele verplichtingen niet nakomt, heeft haar contractspartij de bevoegdheid de overeenkomst te ontbinden. Dit is alleen anders indien de tekortkoming van bijzondere aard of geringe betekenis is.[1] Als uw contractspartij aangeeft dat zij haar verplichtingen niet kan nakomen vanwege een Corona-maatregel, bent u dan bevoegd de overeenkomst te ontbinden? Ja. Voor ontbinding is namelijk niet vereist dat de tekortkoming aan de tekortschietende partij is toe te rekenen. Met andere woorden: ook al kan uw contractspartij er niets aan doen dat zij niet kan nakomen, dan nog bent u in beginsel bevoegd de overeenkomst te ontbinden. Let u er wel op dat als de tekortkoming van bijzondere of geringe aard is, ontbinding niet mogelijk is. Een tekortkoming vanwege een Corona – maatregel zou in dat kader best wel eens van bijzondere aard kunnen zijn. Maar dit dient van geval tot geval te worden bekeken.
Opschorting
Een iets minder vergaande maatregel dan ontbinding, is opschorting. Als een schuldenaar een opeisbare vordering heeft op zijn schuldeiser, is de schuldenaar bevoegd de nakoming van zijn verbintenis op te schorten. Stel dat u gehouden bent om een factuur te betalen aan uw leverancier, maar uw leverancier kan de partij goederen niet conform afspraak leveren omdat door het Coronavirus de goederen tijdelijk niet kunnen worden bezorgd. In dat geval kunt u uw betaling opschorten.
Afwijkende contractuele bepalingen
Hierboven zijn algemene regels beschreven, maar wellicht heeft u afwijkende contractuele afspraken gemaakt met uw contractspartij. Dit zou bijvoorbeeld kunnen betekenen dat u toch aansprakelijk bent voor schade, of toch de factuur moet betalen, of dat u zich niet kunt beroepen op overmacht omdat u een garantie heeft afgegeven. Leest u daarom uw contract nog eens goed na. Mogelijk worden daar situaties beschreven die vergelijkbaar zijn met de gevolgen van de Corona crisis.
Redelijkheid en billijkheid
Wellicht heeft u tot slot ook wel eens gehoord van het begrip ‘redelijkheid en billijkheid’ in relatie tot overeenkomsten. Een overeenkomst heeft niet alleen maar de gevolgen die door partijen in de overeenkomst zijn opgenomen. Soms moet een overeenkomst nader worden uitgelegd. Dit noemen we de zogenaamde aanvullende werking van de redelijkheid en billijkheid. En in sommige gevallen geldt een tussen partijen bestaande regel helemaal niet; de zogenaamde beperkende werking van de redelijkheid en billijkheid. Het is daarom goed mogelijk dat de inhoud van een contract door het Coronavirus een andere werking krijgt. Bijvoorbeeld dat uw wederpartij zich niet kan beroepen op een bepaling die haar het recht geeft schadevergoeding bij u in rekening te brengen.
Voor vragen of opmerkingen naar aanleiding van dit artikel, kunt u contact opnemen met Irwin Dankoor (tel: 06-55806530 of email: info@dankooradvocatuur.nl).
[1] Als de schuldenaar kort gezegd nog wel zou kunnen nakomen, ontstaat de bevoegdheid tot ontbinding pas wanneer de schuldenaar in verzuim is.