In het handelsverkeer wordt door partijen veel gebruik gemaakt van algemene voorwaarden. In de algemene voorwaarden wordt dan bijvoorbeeld geregeld binnen welke termijn de wederpartij moet klagen over een gebrekkig product of wordt het bedrag genoemd waarvoor de gebruiker van de algemene voorwaarden hooguit aansprakelijk is.
De gebruiker van de algemene voorwaarden (hierna: de gebruiker) zal graag, indien er onverhoopt een discussie ontstaat met zijn wederpartij, een beroep willen doen op de door hem gehanteerde algemene voorwaarden om zijn rechtspositie te versterken. De vraag is nu: wanneer kan de gebruiker nu ook daadwerkelijk/met recht een beroep doen op de inhoud van de algemene voorwaarden.
Is de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden aanvaard?
Van belang is allereerst of de wederpartij de algemene voorwaarden heeft aanvaard. Hier is echter niet heel veel voor nodig. Als de gebruiker een schriftelijke offerte stuurt naar zijn wederpartij waarin hij aangeeft dat op de opdracht algemene voorwaarden van toepassing zijn, en de wederpartij vervolgens de offerte voor akkoord ondertekent en retourneert, dan wordt de wederpartij geacht de algemene voorwaarden te hebben aanvaard.
Is de inhoud van de algemene voorwaarden aanvaard?
Maar daarmee ben je er als gebruiker nog niet. Weliswaar heeft de wederpartij de gelding van de algemene voorwaarden aanvaard, maar de wederpartij heeft nog niet de inhoud van de algemene voorwaarden aanvaard. De wederpartij heeft nog altijd de mogelijkheid (een beding in) de algemene voorwaarden te vernietigen, en wel op twee gronden (artikel 6:233 BW):
- omdat de gebruiker aan de wederpartij niet een redelijke mogelijkheid heeft geboden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen en;
- omdat het beding in de algemene voorwaarden onredelijk bezwarend is.
In dit artikel zal ik mij beperken tot het eerste punt.
Ad 1)
Een gebruiker heeft simpel gezegd de wederpartij geen redelijke mogelijkheid geboden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen, indien de gebruiker de algemene voorwaarden niet vóór of bij het sluiten van de overeenkomst aan de wederpartij ter hand heeft gesteld (heeft toegezonden). En als dit toezenden redelijkerwijs niet mogelijk is (bijvoorbeeld vanwege de omvang van de algemene voorwaarden), dan heeft de gebruiker geen redelijke mogelijkheid geboden indien hij niet voor de totstandkoming van de overeenkomst aan de wederpartij kenbaar heeft gemaakt dat 1) de voorwaarden bij hem ter inzage liggen of zijn gedeponeerd, én 2) dat de algemene voorwaarden op eerste verzoek worden toegezonden.
Overeenkomsten via internet
Voor een overeenkomst tot stand gekomen langs de elektronische weg (internet), gelden nagenoeg dezelfde regels. Voor deze overeenkomsten geldt dat de gebruiker geen redelijke mogelijkheid heeft geboden aan de wederpartij om van de algemene voorwaarden kennis te nemen, indien hij de algemene voorwaarden vóór of bij het sluiten van de overeenkomst langs de elektronische weg niet ter beschikking heeft gesteld op een zodanige wijze dat deze door de wederpartij kan worden opgeslagen en voor de wederpartij toegankelijk zijn voor latere kennisneming.
Hier kan men bijvoorbeeld denken aan het meesturen van de algemene voorwaarden als bijlage (welke bijlage vanzelfsprekend ook kan worden geopend) of het vermelden van een (werkende) ‘link’ naar de algemene voorwaarden. Of, als dit redelijkerwijs niet mogelijk is, voor de totstandkoming van de overeenkomst aan de wederpartij heeft bekend gemaakt waar de wederpartij van de voorwaarden langs de elektronische weg kennis kan nemen. En ook dat zij op verzoek langs elektronische weg of op andere wijze zullen worden toegezonden.
Indien de algemene voorwaarden niet vóór of bij het sluiten van de overeenkomst aan de wederpartij langs de elektronische weg ter beschikking zijn gesteld, zijn de bedingen in de algemene voorwaarden ook vernietigbaar indien de gebruiker de voorwaarden niet op verzoek van de wederpartij onverwijld op kosten van de gebruiker langs de elektronische weg of op andere wijze aan haar toezend.
Vernietigen (beding in de) algemene voorwaarden
Het komt er derhalve op neer dat als u de algemene voorwaarden bij het aangaan van de overeenkomst kunt meesturen, u dit ook moet doen. Doet u dit niet of kunt u ze redelijkerwijs niet meesturen en u stuurt ze niet alsnog onverwijld toe op verzoek van de wederpartij, dan kan de wederpartij (een beding in) de algemene voorwaarden vernietigen. Met als gevolg dat de gebruiker geen beroep op (het beding in) de algemene voorwaarden kan doen.
Uitzonderingen
Er zijn echter situaties denkbaar waarbij de algemene voorwaarden niet voor of bij het sluiten van de overeenkomst zijn toegezonden (of via internet: ter beschikking zijn gesteld), maar de wederpartij toch gebonden kan zijn aan de algemene voorwaarden.
Dit zou bijvoorbeeld het geval kunnen zijn als de gebruiker en de wederpartij regelmatig gelijksoortige overeenkomsten sluiten en de algemene voorwaarden bij het sluiten van de eerste overeenkomst aan de wederpartij ter beschikking zijn gesteld. Als de algemene voorwaarden vervolgens niet bij de laatste overeenkomst ter beschikking zijn gesteld, wordt de wederpartij geacht bekend te zijn met de algemene voorwaarden (omdat die in een eerder stadium al zijn toegezonden) waardoor hij toch aan de algemene voorwaarden gebonden zou kunnen zijn.
Geen beroep op vernietiging
Het beroep op het feit dat de algemene voorwaarden niet ter beschikking zijn gesteld en dus vernietigbaar zijn, kan overigens niet gedaan worden door zogenaamde ‘grote ondernemers’. Hier moet men denken aan bedrijven die verplicht zijn hun gehele jaarrekening te publiceren. En ook aan bedrijven die weliswaar niet verplicht zijn hun gehele jaarrekening te publiceren, maar waar wel meer dan 50 personen werkzaam zijn.
En ook bedrijven die meermalen dezelfde of nagenoeg dezelfde algemene voorwaarden in hun overeenkomsten gebruiken, kunnen in beginsel niet de vernietiging inroepen van die algemene voorwaarden (die ook door hun wederpartij worden gebruik).
Conclusie
Wilt u als gebruiker van algemene voorwaarden met recht een beroep kunnen doen op uw algemene voorwaarden, dan is de hoofdregel dat de algemene voorwaarden reeds bij het versturen van de offerte dienen te worden meegezonden (in ieder geval voor of bij het sluiten van de overeenkomst aan de wederpartij ter beschikking moeten worden gesteld).
Tip (voor als u schriftelijk contracteert) In de schriftelijk offerte dient te worden aangegeven dat op de opdracht algemene voorwaarden van toepassing zijn, en dat die algemene voorwaarden ook zijn bijgevoegd. Vermeld in de offerte expliciet dat de wederpartij – door de offerte voor akkoord te ondertekenen – verklaart een exemplaar van de algemene voorwaarden te hebben ontvangen. Het liefst de wederpartij laten tekenen voor akkoord, vlak onder de verwijzing naar de algemene voorwaarden. Gebruik hiervoor geen voorgedrukte tekst/tekst op het postpapier (bijvoorbeeld onderaan in de voetnoot), maar verwerk de tekst in de offerte/brief zelf.
Voor vragen of opmerkingen naar aanleiding van dit artikel, kunt u contact opnemen met Irwin Dankoor (tel: 06-55806530 dan wel email: info@dankooradvocatuur.nl)